29 Ekim 2025

Acar Yavuz / Arkeolog Rehber

Kadiköy / İstanbul

 

 

 

Lala Lala Çeşmi Cihan bu mu Ola?

Amasra / Sesamos / Amastris

 

 

 

Amasra  tarihi dokusu ve doğal güzellikleriyle beni  her gittiğim turlarda heyecanlandıran bir ilimiz olmuştur. İnsan sevdiği şehri eleştirir ;sebebi yıkmak değil ona yakışan değerin verilmesi içindir.Bu yüzden  eleştirilerimi sevdiği bir kentin mükemmele erişmesi için özeleştiri  yapan biri olarak  kabul edin.

 

Ünlü tarihçimiz müteveffa Necdet Sakaoğlu olsun ve hatta daha ilk makalesini 15 yaşlarında yazan Bizansolog Semavi Eyice hocalarımızın ruhlarını şad etmeden geçemeyeceğim. Biz rehberlerin bilgilerine bilgi kattığı o eşsiz eserleri bırakmasalardı belki işimiz daha zor olabilirdi.

 

Önce Amasra ilçesine adını veren  kraliçe Amastris’ten başlayalım.Günümüze sadece bastırdığı sikke’de iyi kötü emsali kalan bu bahtsız kraliçenin kurduğu bu yerleşim yerinin tarihi MÖ 300’lere kadar uzanmaktadır.Yaptığı üç hazin dolu evliliklerinden olan iki oğlu tarafından hunharca katledilen bu kraliçenin bize bıraktığı bu güzide kentimize acaba yeterli değeri verebiliyor muyuz?

Tavşan Adası ve Amasra Kalesi olarak bilinen ilk akropolisin   trafiğe açık olması turistik turlarını olumsuz etkilediği gibi  yeraltında bulunan kazılara muhtaç Zeus Tapınağı ve bilinmeyen birçok arkeolojik değerlere zarar vermektedir.Yerel İdare,en azından turist gruplarının yoğun olduğu  Roma dönemi Kemere Köprüsü ve akropolise araç trafiğini cumartesi ve pazar günleri kapatabilir sadece ikametgahı  olanlara izin verilebilir.

 

Cihan Padişahının Plastikten Heykeli,

 

Büyük bir ihtişamlı törenle 2011 tarihinde açılan Fatih Sultan Mehmet ve  Kaptan-ı Deryasının görkemli heykeli ne yazık ki plastic dökme unsurlardan yapılmış. Fatih Sultan Mehmet’in, İstanbul’u fethettikten sonra Amasra’nın fethi için geldiğinde Amasra’yı ilk gördüğünde lalasına dönerek “Lala Lala Çeşmi Cihan Bu mu Ola?” diyerek Amasra’yı “dünyanın gözbebeği” olarak nitelendirmiştir.Amasra Cihan Padişahının övgülerine mazhar olsa da dikilen heykelinin plastik maddeden yapılması ne kadar doğru?

Avrupanın birçok başkentlerinde prenslerin o mermer tunç abideleri kadar da mı değeri yoktu?   Amasrayı Osmanlıya katıp çağ kapatan bir  Padişah’ın plastik heykeline ihtiyacımız var mıydı? Yoksa Bronz’dan yapılmış ve daha yüksekten bakan bir görkemli bir heykel daha çok mu yakışırdı?

Bunu yorumunu sizlere bırakıyorum.

Dahası Milli Mücadele yıllarında Amasra ve bölgesinin yeraltı zenginliklerini Fransızlara karşı direniş gösterip millileştiren kahramanlar da unutulmamalıdır.

Karadeniz’i süsleyen hırçın bir delikanlıyı andıran deniziyle turizm ve tarih öncesi kültürel mirasımızı korumamız ve sahip çıkmamız birer vatani  sorumluluktur.

Balığa binmiş Çocuk Mermad heykeli de plastikten yapılmış.

Denizci bir İlçe olan Amasra’nın ekonomise değer katan denizcilik ve geçim kaynağı olan balıkçıların koruyucu tanrısı olarak kabul edilen Posedion’un  belki Sirenlerden olan çocukları Mermadları da unutmayalım. Deniz kızlarının kökeni belirsizdir. Mitoloji'ye göre onlar nehir tanrısı Acheloos ve İlham Perisi Calliope'nin kızlarıydı. Romalılar ayrıca sirenlerin aslen normal kadınlar olduğunu, sonra "Persephone" olan Kore'nin yoldaşları olup ve sizi Ölüler Diyarı‘na götürmesi için Hades'in izin verdiğini söyler. Deniz kızlarının bu suça ceza olarak şekil aldıkları ve Hades krallığı ile ilgili kehanetler ve şarkılar söyleyeceği söylenirdi. Euripides Hélène 'de sirenlerin cenaze karakterini çağrıştırır, bu da deniz kızlarının cenaze üzerindeki Stel temsilleriyle doğrulanır. Ancak bazı mitler sirenlerin Zeus'un sevgilisi Hera'nın lanetini alan ilk Lamia'dan geldiğini ve balık bedenli olduğunu söyler.

Madenleriyle, deniz mahsülleriyle,kahramanlarıyla, camileriyle  ve en önemlisi Fatih’in mirası bu güzel Amasraya  kültürel ziyaretlerin daha  çok olması dileğiyle..

 

Amastris Bronz Sikkesi MÖ 3YY